Convalecencias

Raimundo e eu eramos tan amigos, tan inseparables, que non había doenza que non pasaramos xuntos. Contaxámonos as papeiras, a varicela e o sarampelo e, por suposto, apañabamos calquer virus da gripe que planase sobre as nosas cabezas. Nunha desas convalecencias, soíños como estabamos cadaquén na súa casa, a miña nai resolveu instalar a Raimundo na cama xemelga á miña. Calquera diría que o rapaz estaba doente cando entrou pola porta do meu cuarto no colo do seu pai, envurullado nunha bata grosa e cun sorriso no que non lle cabían máis dentes.
-Ai, Celia, non sabe o apuro que me da vir a traerlle máis traballo...-empezou o pai de Raimundo mentres o acochaba na cama.
-Saque de aí, ho. Se soubera o choio que me aforra por non ter que escoitar a esta a queixarse do que se aburre! Eu estou encantada, Braulio –díxolle ela mentres o outro sorría tímido como se lle tivesen feito un aloumiño.
O de que me aburría era una trola da miña nai, que ben entretida estaba eu cuns cadernos de colorear que me trouxera a tía Teté, pero é ben certo que agradecín aquela aventura estraña que só nos podía ter pasado a nós. Os pais de ningún outro neno deixarían que lles levasen o fillo enfermo da casa, pero o pai de Raimundo non andaba con melindres e sabía que un fogar sen nai como o seu non era o mellor sitio para un cativo doente.
-Eu llo agradezo moito, Celia, porque xa sabe que eu ando sempre ás carreiras e as miñas fillas son novas demais para tomar conta de Raimundo todo o día. E agora marcho que teño que ir cambiar unhas lámpadas nas aulas dos pequechos, que quedaron sen luz.
Raimundo e eu seguiamos a conversa en silencio dende as nosas camas ao tempo que cruzabamos ollares falangueiros e sorrisos cheos de impaciencia e inxenua emoción. Contabamos con que nos deixasen sós a tarde toda para poder rebuscar nos armarios, dar chimpos na cama e facer daquel cuarto un patio de colexio, pero axiña marcharon as nosas arelas polo sumidoiro.
-Agarde un cachiño, Braulio –dixo a miña nai dun xeito que entón me pareceu só raro, pero que agora... non sabería eu dicir- Axúdeme antes a prepararlles a merenda a estes e convídoo a un café.
-Por Dios, Celia. Axúdoa no que precise. Só faltaría...
E alí marcharon os dous á cociña. Voltaron uns minutos despois e xa non se moveron máis no resto da tarde. O pai de Raimundo, que tiña tanta présa, foi poñendo un manteliño con enfeites de gancho na mesa do braseiro ao tempo que a miña nai traíanos a nós cadansúa cunquiña de chocolate con biscoitos. Mentres nós relambiábamosnos na cama, eles mollaban galletas no café con leite e comezaban unha conversa parva que non son quen de reproducir, pero que estaba zarrapicada de gabanzas, rubores e babecadas. Sorprendinme entón de que o pai de Raimundo non fose ao final así tan calado como eu cría e recordo que reneguei de facerme muller ao ver a miña nai, que parecía panoca cada vez que Braulio lle dirixía unha louvanza.
-O meu non é nada, moito máis difícil é ser pai de familia- dicíalle ela cando o outro gababa o seu traballo na mercería polas mañás e o resto do tempo na casa e a atención que nos daba ao meu pai e a min- Ser muller sempre foi máis fácil- engadía a moi parva.
E parecía que aquel falar melindroso dela animaba ao pai de Raimundo a seguir dalle que dalle. Cando parecía que non había máis que louvar comezou con aquel mantel de labor de gancho, sobre o que eles merendaran, como se fose o traballo do máis fino ourive.
-E esa volta e reviravolta que fai aí o fío? Para iso hai que ter mans como pombas. Así como as súas, Celia –díxolle feito un poeta e quedouse mirando ás mans con tanta cobiza que nen sentiu o tintilar das chaves na porta.
Cando viu entrar ao meu pai no cuarto o pobre do home atrapallouse tanto que calquera diría que viña de roubarlle a facenda.
-Ai, Benigno, que sorpr... Bo, sorpresa non. Pero é que o cativo anda medio... E non digo que Celia non o coid... O caso é que...
-Bueno, ho, qué me vas contar a min? –salvouno o meu pai- Que teño un limoeiro aí que non acaba de tirar p’arriba e anda murcho como unha noiva despeitada.
Mentres o meu pai deixaba caer un bico, como unha froita doce, na fronte da miña nai, o pai de Raimundo púxose en pé, vestiu o chaqueta atordado ainda e comezou a buscar a bata onde trouxera envolto ao seu fillo.
-Non, non, iso si que non, Braulio. A onde vai levar o neno a estas horas- protestou deseguida a miña nai- Raimundo queda aquí e mañá, segundo como esté, xa veremos se volve ou non volve para a casa.
O pai de Raimundo puxo cara de botarlle un piropo esmorecido, pero mirou de esguello ao meu pai e calou. Deulle un bico e unha aperta doce a Raimundo, levantou as lapelas da chaqueta e esvaeceuse nos escasos cen metros de escuridade que separaban a porta da nosa casa do portal do colexio, que gardaba a vivenda da conserxería.
Raimundo e eu ceamos na cama e a miña nai deixounos ainda un cacho coa luz acendida, pero aquela tarde deixáranos un gosto estraño na lingua e case nen falamos. Antes de apagar a luz, un pouco por convencemento e outro por non seguir calada, propúxenlle a Raimundo unha cousa. Faltoulle tempo para dicir que si.
Cando quedamos ás escuras, os dous á vez, collidos da man, prometimos non facernos maiores nunca.

A lingua de namorar

A min de nena gustaríame ter falado en español, como a miña curmá Carmela. Ela viña dende a cidade a nosa vila a pasar de cando en vez a fin de semana e miña avoa, ainda que sempre mo negou, devecía por aquela cativa de riciños moi negros e longuísimas pestanas. Daquela boquiña que semellaba o peteiro dun paxaro saían cousas como “abuela, ¿me llevas a ver las gallinitas?” ou “abuela, ¿puedo bajar contigo a la huerta?”. E a miña avoa, falando como se estivese a facer burla de si propia, acrecentaba: “Dame la mano, que vamos también al cortello a ver el cerdo y el año”. E quedaba toda chea.
Eu tamén sabía falar español, cómo non ía saber, pero cando eu lle dicía a Carmela que “viniese conmigo a buscar los juguetes de la playa al faiado, que era donde los guardara mi madre al empezar el curso” a moi parva escachaba coa risa e dicía que eu falaba raro.
Cos anos aprendéronme dereito o español, mais eu seguín a falar e escribir galego agradecida a miña avoa, os meus pais e a xente da miña vila por aquel tesouro noso que me descubriran, ao tempo que recordaba avergoñada a envexa cega que tivera do peteiriño de Carmela.
Pasei moitos veráns sen vela e hai cousa de cinco ou seis anos, paseando unha tarde por Compostela, recoñecín o rostro adolescente que eu recordaba nunha muller de pelo longo, negro e encrechado que camiñaba con dous libros grosos apertados contra o peito. Ainda que non o dixen, eu a Carmela quéroa ben, e en canto estivemos de fronte, berramos unha o nome da outra outra e abrazámonos todo o que nos permitiron os libracos que ela levaba. Cando nos soltamos, eu, que son unha acomplexada crónica, quixen sandar feridas vellas e comecei toda fina:
-¡Qué guapa te veo, Carmela! Ha pasado tanto tiempo desde la última vez...
E ela a mirarme estrañada.
-Ai, Amalia, non me digas que agora es ti a que fala español.
Non podo xuralo, pero eu penso que corei ata as orellas e empecei a balbucir como unha parva.
-Non, muller, é que como xa antes malamente me entendías...-díxenlle entre outras babecadas máis.
Empezamos entón a encher ocos daqueles anos en que non nos viramos mentres nos instalabamos nunha mesa de terraza bendita polo sol.
-E dime ti, condenada, onde aprendiches a falar así galego, que ata parece que o mamaches?
Antes de que arrancase a falar, pareceume que algo lle escintalaba nos ollos.
-Vaiche soar cursi, Amaliña, pero foi cousa do amor. Eu teño a teoría de que para que unha lingua sexa de verdade propia ten que ser ou lingua nai ou lingua amante. Bueno, Xan, o meu mozo, prefire falar neste caso de lingua amigo, por aquilo das cantigas medievais, xa sabes –e todo iso saiu de corrido daquel peteiriño de onde eu nunca esperaría máis que un “Volverán las oscuras golondrinas...”
-O caso é que nunca na vida pensei que unha lingua puidese chegarme tan dentro... Pero é que, qué queres que che diga, onde ten a gracia un “te quiero” ao lado dun “ámote”, ou un “déjame a mí, cariño” comparado cun “xa o fago eu, meu amor”? E que me dis de un “queres patacas ou chícharos, miña rula”?
E aí seguiu ela, dalle que dalle, debullando todo o seu repertorio amoroso, mentres a min por dentro comezaba a rebulirme de novo unha envexa idiomática cega que xa dera por curada.
Despedímonos axiña porque Carmela quedara con Xan para ir a unha festa de exaltación do cachelo nun bar deses onde non soan máis que gaitas, pero eu, que non tiña présa, ainda lle pedín outra caña ao camareiro e, mentres o dourado da copa ía baixando con cada grolo case ao mesmo ritmo que caía o sol, tentei entender cómo podía ter agardado toda a vida que alguén me falase de amor sen importarme o idioma.