sábado, 30 de junho de 2007

Paxaros na cabeza (ou Bechos, só)

O outro día oín un chío na casa. Estaba diante do ordenador, como agora, e sentín a voz dun paxariño no corredor. Na miña casa, onde as ventás son de madeira vella, entran sons de todas partes e non podes facer caso de ningún: cando parecen voces no corredor, veñen do portal; cando te figuras que é da rúa, chegan do patio interior. Confúndenme a min, pero tamén a Roque, o meu gato, que levanta as orellas, en garda, fitando na dirección oposta ao ruído.
Agora os dous xa aprendimos e facémonos os xordos, e por iso ao chío non lle prestamos oídos. Roque, que durmía feito un nobelo no seu sillón, apenas moveu unha orella, igual que se escorrentase unha mosca, e eu seguín tecleando como quen está afeita a escoitar voces ou ver pantasmas.
O segundo chío, uns minutos despois, metéuseme máis na cabeza e fíxome pensar se non habería un niño perto dalgunha ventá ou na cornixa do edificio. Roque, pola súa banda, levantou un chisco o rabo, como se tentase con ese apéndice escoitar mellor, e voltou a enrodelalo no corpo.
Deberon pasar polo menos dez minutos ata o terceiro chío, pero desta vez tiven que xirar as rodas da miña cadeira e, a lume de carozo, saír detrás de Roque, que ía ás carreiras xa polo corredor cara o cuarto do fondo co seu paso preciso e mol de bo cazador. Cando cheguei, el trataba de rubir por un estor mentras un pardal revoaba ousado xunto a moldura de escaiola do teito.
Por sorte, Roque é botado para adiante, pero os seus instintos están refinados de máis, así que non tiven problema en tiralo do estor, do que malamente se sostiña, e pechalo no baño. Voltei ao cuarto, cerrei a porta e abrín de todo a ventá, que non estaba levantada máis que dez centímetros ou así, para ventilar apenas e para que o meu benquerido Roque non tivera nunca tentacións de saír voando detrás dunha pomba. O pardal saiu ás presas e soltou un pío longo e chorón mentras eu, despois de baixar de novo a ventá e deixar libre a Roque, voltei ao escritorio matinando na aventura daquel paxaro, que entrara na casa dun gatón por unha fenda mínima e logo non fora quen de saír.
Cando logrei concentrarme –Roque tardou moito menos en coller de novo o sono no seu sillón- escribín case sen parar tres parágrafos do traballo que tiña entre mans e, cando estaba facendo o esforzo de fiar con tento a seguinte idea, escoitei outro chío. Pareceume unha alucinación ou un soño, pero non dubidei en ir cara o corredor amodiño, para non despertar ao gato. Estaba na metade cando outro chío chegou dende a cociña. Ás presas entrei e pechei a porta, pero alí parecía que non había ninguén. Mirei polo teito, mirei polo chan, enriba da neveira. Nada. Pareime un momento a pensar se estaba a tolear ou se os tolos eran os paxaros, que non sería a primeira vez, pero mentras tentaba reaccionar soou outro chío e xa non tiven dúbidas.
Viña do oco que quedaba entre a neveira e a ventá, onde gardo a vasoira, e ainda que ao primeiro seguín sen ver nada, axiña descubrín un paxariño diminuto que comezou a chiar aloucado en canto acheguei a man. Era tan cativiño que non fun quen de collelo por medo a esmagalo e, nun voo curto, alcanzou o outro lado da cociña. Aniñouse entón nun canto e, por fin, puiden rodealo cos dedos e miralo de perto. Era un poliño de pardal e no peto ainda tiña unha peluxe de pó que debeu enganchar ao afociñar na vasoira. Tireilla con coidado, mentras o bechiño tremía como unha folla, e leveino cara a ventá. Acerquei a man á altura da fenda e en canto o pardal pousou as patiñas na madeira da fiestra revolveuse un intre e saiu voando como se fose unha bolboreta. A loucura de chíos que soou entón dende todos os cantos do patio fíxome pensar que os paxaros tolearan de vez. Un métese na casa por unha fenda, outro entra por outro lado, agora chían como quen da vivas...
Voltei ao escritorio, seguín cismando, incapaz de retomar o traballo, e de súpeto, mentras ollaba o meu cultivado e doméstico gato durmindo no seu sillón diante da tele, ocorreúseme pensar se non habería ainda bechos que conserven instintos tan primitivos como o de xogar a vida polos fillos.
Animaliños!, pensei.

terça-feira, 19 de junho de 2007

Á esquerda do ceo

Cando era nena pensaba que nunca podería ir ao ceo. Se os bós sentaban sempre a dereita de Deus, eu, que era zurda incorrexible de man e pé, tiña que ter vedado por forza aquel espazo de nubes brancas e gordas onde ninguén sabía dicirme o que iamos facer. A idea meteúseme na cabeza cando a miña nai e a súa irmá, a tía Merche, comezaron a levarme a misa os domingos. Eu debía de andar polos catro ou cinco anos e, ainda que non facía moito caso do que falaba o crego porque quedei cativada dende o primeiro día por aquelas imaxes máis grandes e vivas que calquera boneca, sobre todo a de san Roque, non podía evitar virar a cabeza cara o púlpito cada vez que o home falaba de que “Jesucristo subió a los cielos y está sentado a la derecha de Dios”. E iso ainda, pero o día que tocaba o de “pondrá las ovejas a su derecha y los cabritos a su izquierda” e o outro, moito máis grave, de “y dirá a los de su izquierda: apartaos de mí, malditos, al fuego eterno, preparado para el diablo y para sus ángeles”, entrábame un desacougo que me pesaba como unha áncora dentro do peito e non me deixaba esquecer durante horas e horas o que don Agustín lera. E ás veces, cando me deitaba á noite, ainda me poñía a pensar qué cousa mala podería haber en estar á esquerda ou escribir coa esquerda e como podían condenarte só por iso pola eternidade toda.
...

A cousa seguiu aí, co seu ruxe ruxe, tempo e tempo, ainda que eu fun facendo as miñas trampas como se non fora conmigo. Inventei unha letra nova para o Credo que ía repetindo baixiño, cos índices metidos nas orellas, mentras os outros rezaban a súa oración e, o día que tocaba ler o do xuizo final, facía como quen estaba mareada e saía da igrexa a tomar o aire antes de que chegaran á parte das ovellas e dos cabuxos. Fun zafando así ata máis ou menos os sete anos e medio, que foi cando empecei a catequese para facer a comuñón. Ao primeiro pensei para min que o da Biblia non debía de ser así tan ríxido como eu entendera, pero cada vez que entraba na igrexa e mollaba os dedos da man dereita na pía de auga bendita antes de levalos á fronte, como me ensinaran, repetíame que non tiña sentido seguir por aquel camiño, sendo boa a vida toda, se ao final me ían colocar no meu lado, o esquerdo, co demo e cos seus anxos. Así que, despois de matinar moitas noites, resolvín poñer as cousas claras na primeira confesión co causante de todo iso, don Agustín.

...

-Ave María Purísima.
-Don Agustín...
-Dise sin pecado concebida, Amalia.
-Don Agustín, espere.
-Que pasa?
-Dígame antes unha cousa. Os zurdos poden ir ao ceo?-e só de dicilo o meu corpiño comezou a tremer como unha folla.

Don Agustín riuse así como rin os cregos nas igrexas, polo calado, pero as bágoas que me empezaron a baixar polas fazulas sen eu querer acabaron con aquel meio sorriso de santiño.
-Pero, nena, que parvadas dis? Se son bós, por que non habían de ir ao ceo como os destros?
-Iso digo eu, pero...- e comecei a contarlle toda a historia que tantas veces el lera na misa.
Como un pai agarimoso don Agustín foime explicando entón que o de Xesús á dereita e os demos e os cabuxos á esquerda non era máis que un falar, unha historia escrita para explicar as cousas de Deus, que sempre son moi complexas. Animoume logo a seguir sendo boa e fíxome dúas preguntas do catecismo para demostrarme que, sendo zurda e todo, estaba moi ben preparada para facer a comuñón. Tra-la explicación, eu por fin respirei aliviada e, como se pedise un aloumiño, pregunteille:
-Entón, non o vai dicir máis?
Don Agustín quedou calado, coa boca apertada, e foi deixando pasar un segundo e outro mentras eu volvía a tremer. Ao final, separou os beizos un chisco e, cando parecía que ía respostar, fitoume aos ollos, ainda húmidos, e volveu pechar a boca. Entón, como si lle pesase, moveu a cabeza amodiño dun lado a outro negando mentras a min se me formaba un sorriso agradecido.
...


Con aquel xesto don Agustín provocou un lío caralludo na parroquia, pero o de poñer carteis polas columnas de toda a igrexa coa nova fórmula do Credo non foi nada comparado coas visitas que o bo do crego tivo que facerlle ao bispo. Ía sempre recén bañado e afouto e volvía amoucado e sen forzas para celebrar a misa da tarde. Indo e vindo, indo e vindo, conseguiu -eu ainda non sei como- que o 26 de maio, día de Pentecostés, eu recibise a comuñón nunha cerimonia na que Xesús subiu ao ceo e sentou á carón do Pai e na que os bós rodearon a Deus no xuizo final e os malos foron afastados da súa beira.
A partir de entón, non houbo máis dereitas nen esquerdas na miña igrexa e cada vez que na misa do domingo don Agustín rezaba o Credo e chegaba a certa frase levantaba a cabeza e buscábame cos ollos. Cando me atopaba nunha das primeiras ringleiras, deixaba escapar un sorriso deses de crego, polo calado, e satisfeito seguía coa súa oración.
...

O funeral de don Agustín celebrouno un crego novo que o bispo xa elixira para sustituilo cando enfermou. Eu, que andaba polos doce anos, estaba tan triste que pasei media cerimonia repasando todos os recordos que gardaba do cura vello dende os cinco anos e non atendín a nada do que falaba o novo nen me decatei sequera cando empezou coa leitura do Evanxeo. “Y dirá a los de su izquierda: apartaos de mí, malditos”, escoite de súpeto e saiume un salouco tan amargo que souben que algo acababa de romperme no peito, no lado esquerdo, o do corazón. Díxenlle a miña nai que me estaba a marear, saín da igrexa e, mentras corría cara casa chorando, sentín, de novo, o lonxe que estaba o ceo de min.

domingo, 10 de junho de 2007

O namorico de Atilano

Amália Rodrigues, a miña querida Amália, ten unha canción que empeza: “No mercado da ribeira há um romance de amor entre a Rita que é peixeira e o Chico que é pescador”. E debeu de ser un amor xubiloso porque ela o canta cunha ledicia na voz da que os seus fados están orfos. O caso é que eu veño de atopar unha historia desas, ainda que a miña non rima, pero si fumega.
Foi hai quince días no supermercado. Eu andaba a dar voltas polos corredores do Gadis na procura de uvas pasas para facer unha empanada de bacallau e mentres estaba parada no medio, dubidando entre ir ao estante dos froitos secos ou ao da repostería, que está no outro extremo, sentín una especie de doce quentura que me fixo levantar os ollos con curiosidade por ver qué era: se pan saindo do forno, manteigadas tenras que alguén abrira para agachar a fame ou o perfume exótico dalgunha clienta estranxeira. Pero non, non viña daí, senón do que tiña diante. A catro metros atopábase Atilano, o encargado do súper, que estaba a fitarme cun ollar fervente que me traspasaba. Non vou dicir que nunca me miraran así, pero non me pasou máis de dúas ou tres veces na vida –dúas, non vou mentir– e as recordarei sempre. El estaba todo teso, co queixo un poco levantado, e tan alleo o que pasaba ao redor que eu empecei a notar que as meixelas se me prendían en lume por se alguén nos estaba a mirar. E non fun quen de sosterlle máis o ollar.
Atordada como unha adolescente, baixei a cabeza, dinlle as costas e case sen forzas, porque me tremían as pernas, aventurei un paso cara a frutería. Non era quen de pensar, pero ainda así tratei de recordar o que andivera buscando un chisquiño antes. Levantei de novo a vista para orientarme e alí a atopei a ela. Matilde, a carniceira, estaba xusto diante, tentando esquivar cos ollos o meu corpo, como se eu fose unha nube negra que lle tapase o sol. Nas pupilas tiña o mesmo brillo do demo co que Atilano pretendera traspasarme e estaba cos beizos entreabertos como se non lle chegase o nariz para respirar. Entroume unha carraxe cega e, cando pasei ao seu carón, tropecei e case caio, pero ela nin caso, como se non fora pola súa culpa. Saín as carreiras do súper e, ao final, tiven que facer croquetas co bacallau e esquecer a empanada. Da impresión, para máis, ainda tardei unha semana en volver ao Gadis.
O mércores entrei de novo e alí estaban os dous diante do expositor da carne facendo que facían un pedido ao matadeiro. Cadaquén agarraba un cantiño da folla, pero nin Atilano nin Matilde baixaban os ollos ao papel. Corei outra vez, como unha parva, e dende entón, ainda que volvín máis veces, teño boa conta de non meterme polo medio de ningún dos seus ollares.

quarta-feira, 6 de junho de 2007

A tía Teté

A tía Teté era tan vaidosa que durante moitos anos aos seus fillos non lles deixou que lle chamasen mamá fóra da casa. Inventara unha historia e todo, e os meus curmáns, Pedriño, Antón e Susana, tiñan que contar que o seu pai era viúvo e que casara cunha muller moito máis nova que el -que era ela, claro-, ainda que en verdade o meu tío Lucho, que é o irmán maior do meu pai, non lle levaba a tía Teté máis que catro ou cinco anos.
A tía Teté era guapa de verdade, pero máis que ser gustáballe parecelo. A imaxe máis antiga que gardo dela é de cando debía andar polos corenta anos ou así e Pedriño e Antón eran xa uns rapazotes. Supoño que tiña engurras e todo, pero o recordo que se me meteu nos ollos é o de vela pola mañá cando estaba almorzando coa cara medio prestada ainda ao sono. A esas horas tiña a pel moi branca, o cabelo solto e ensarillado e as meixelas zarrapicadas de pencas claras como pinguiñas de mel. Pero ao tempo que tomaba o seu zume de laranxa con moito azucre e o arrecendo do café que burbullaba no lume ía enchendo a cociña, as fazulas íanselle poñendo encarnadas ata que, xa coa torrada na man e o café fumegante baixo o nariz, todas as cores lle volvían a face e parecía unha bonequiña de porcelana, cos seus coloretiños, os seus beizos rosados e un verde escintilante no ollar. Pero a tía Teté non era quen de saír así a rúa.
Despois do almorzo metíase no seu cuarto unha hora ou así e cando saía non restaba case nada da nena grande con camisón branco que me deixara enfeitizada un pouco antes. A pel era do que chaman cor terra en maquillaxe, pero que nada ten que ver coa terra negra do país. Era un marrón claro e brillante que facía que as súas mans brancas igual que pombas semellasen pertencer a outro corpo; sobre as meixelas vermellas como follas de papoulas había entón dúas brochadas dun colorete rosado que lle volvía altivos os pómulos (altivos e ata impertinentes, penso agora); e aquel biquiño gorentoso e preguiceiro que lambía marmelada de ameixas no almorzo non parecía máis que un aceno malcriado por causa do carmín. O único que se mantiña, ainda que embadurnado de rímel e dun borro esvaecido, era o verde daqueles ollos que eu entón pensei que herdaría ainda que a tía Teté e eu non levásemos o mesmo sangue. Así composta, coa melena gobernada por unhas ondas que lle caían todas iguais ata a metade das costas, un vestido cinxido e altos tacóns, a miña tía saía a rúa moi seria, como se fose ao traballo, e facía que un monte de ollares masculinos a seguisen mentras facía os recados.
Así pasou ainda moitos anos, mentras as cores que lle acendían a cara no almorzo eran cada vez máis febles diante das outras, que foron gañando terreo unha mañá e a seguinte e a outra mentras as miñas visitas eran cada vez máis adiadas.
Agora, con sesenta e cinco anos que ven de cumprir, a tía Teté segue a ser moi guapa con eses ollos que ten, ainda que xa non é tan vaidosa nin se revolta cando os seus fillos lle chaman mamá.
O único é que se atopa aos seus dous netos no parque e lle berran ¡avoa, avoa! ela segue camiñando moi tesa e fai como que non é con ela.